هر شخصی می‌خواهد در پرونده حقوقی که طرح کرده است یا علیه او طرح شده، موفق و پیروز شود بنابراین تمام روش‌های حقوقی را باید به کار گیرد تا پیروز شود. یکی از این روش‌ها که اصولا در جلسه اول دادرسی می‌توان از آن استفاده کرد، ایرادات حقوقی است. به این شرح که در صورت طرح هر کدام از این ایرادات، قاضی موظف به رسیدگی به ایراد است و تکلیف پرونده را مشخص می‌کند. در صورتی که این ایرادات در زمان درست خود طرح شوند قاضی پرونده حتی نمی‌تواند به ماهیت پرونده ورود پیدا کند و قبل از ماهیت باید به آن رسیدگی و اتخاذ تصمیم کند. در این مقاله سعی کرده‌ایم به ایرادات رسیدگی به دعوا بپردازیم.

منبع : ایرادات و موانع رسیدگی به دعوا در آیین دادرسی مدنی

دفاعیات خوانده

منظور هر روش دفاعی است که خوانده از آن برای شکست دعوای خواهان استفاده می‌کند، اقسام دفاعیات عبارت است از:

۱- دفاع ماهوی.

هر ‌دفاعی که مستقیما علیه اصل ادعای خواهان مطرح شود تا اساس ادعای خواهان را منتفی کند، دفاع ماهوی است. مثل دفاعیات ناظر به انحلال عقد (اقاله، فسخ، انفساخ ).

۲- دفاع شکلی( ایراد).

خوانده بدون آنکه خود را درگیر دفاع در خصوص ماهیت پرونده کند با خرده‌گیری از شیوه طرح دعوا، دعوا را به دلیل ایرادات شکلی با قراری مانند قرار رد دعوا مواجه می‌کند.

۳- دعوای متقابل دعوایی از جانب خوانده علیه خواهان که با دعوای اصلی مرتبط یا هم منشا باشد.

اقسام ایرادات رسیدگی به دعوا از حیث تاثیر

ایرادات از حیث تاثیری که در سرنوشت دعوا دارد دارای اقسام ذیل است:

۱-ایراداتی که صرفا موجب تغییر در مرجع رسیدگی به دعوا می‌شود که عبارت است از:

الف) ایراد عدم صلاحیت ذاتی یا محلی.

ب) ایراد امر مطروحه.

ج) ایراد رد دادرس.

۲- ایراداتی که موجب ایجاد مانع موقت در جریان رسیدگی به ادعای خواهان می‌شود. این ایرادات عبارت است از:

الف) ایراد عدم اهلیت خواهان.

ب) ایراد عدم احراز سمت.

۳- ایراداتی که موجب ایجاد مانع دائم در جریان رسیدگی به ادعای خواهان می‌شود مانند ایرادات ذیل:

الف) ایراد مشروع نبودن مورد دعوا.

ب) ایراد عدم ذی نفعی خواهان.

پ) ایراد طرح دعوا خارج از موعد قانونی.

ج) ایراد امر مختومه.

د) ایراد عدم توجه دعوا به خوانده.

ز) ایراد عدم ترتب اثر قانونی بر دعوا.

ث) ایراد عدم جزمیت دعوا.

ایراد عدم صلاحیت | ایرادات رسیدگی به دعوا

عدم صلاحیت ذاتی دادگاه در هر صورت موجب نقض رای در مرحله تجدید‌نظر و فرجام است. در حالیکه عدم صلاحیت محلی در مرحله‌ تجدید‌نظر به طور مطلق ولی در مرحله فرجام فقط در صورت ایراد نسبت به آن، موجب نقض رای است.

توصیه می‌کنیم مقاله صلاحیت ذاتی را مطالعه نمایید.

ایراد امر مطروحه | ایرادات رسیدگی به دعوا

در صورتی به یک پرونده ایراد امر مطروحه وارد است که سابقا همان دعوا یا دعوایی مشابه با آن طرح شده و تحت رسیدگی باشد البته به شرطی که دعوای سابق منطبق بر دعوای فعلی بوده و دارای وحدت اصحاب باشند.

ایراد عدم اهلیت خواهان

هرشخص برای طرح دعوا نیاز به همان درجه‌ای از اهلیت دارد که برای انجام اصل موضوع عمل لازم است در غیر این صورت دعوا با ایراد عدم اهلیت خواهان مواجه است البته منظور از اهلیت، اهلیت استیفا است.

توصیه می‌کنیم مقاله عدم اهلیت خواهان و خوانده را مطالعه نمایید.

ایراد عدم احراز سمت

دعوا در صورتی قابل رسیدگی است که از جانب یکی از اشخاص ذیل طرح شده باشد:

۱-اصیل.

۲-قائم مقام.

۳- نماینده.

اگر شخصی غیر از اصیل اقدام به طرح دعوا کرده باشد باید سمت او توسط دادگاه احراز شود.

توصیه می‌کنیم مقاله عدم احراز سمت را مطالعه نمایید.

ایراد امر مختومه

اگر قبلا به دعوایی رسیدگی و رای صادر شده باشد نتیجه رسیدگی سابق دارای اعتبار امر مختومه می‌شود. یعنی رسیدگی مجرد به آن پرونده امکان پذیر نیست حتی اگر قاضی که پرونده به شعبه او ارجاع شده است رای قبلی را خلاف قانون بداند.

توصیه می‌کنیم مقاله امر مختومه را مطالعه نمایید.

ایراد عدم ترتب اثر قانونی بر دعوا

یعنی اگر حتی در فرضی که قاضی وارد ماهیت دعوا شود و در ماهیت ادعای خواهان را صحیح بداند باز هم هیچ اثر قانونی بر ادعای خواهان مترتب نباشد.

ایراد عدم مشروعیت موضوع دعوا

منظور آن است که موضوع دعوا یا همان خواسته دعوا مال یا امری نامشروع باشد. 

ایراد عدم ذی نفعی خواهان | ایرادات

منظور از ذی نفعی خواهان آن است که در فرضی که خواسته او اثبات شود نفعی مستقیم به وی برسد.

این ایراد بدین معنا است که حتی اگر ادعای خواهان صحیح باشد هیچ نفع مستقیمی به او نمی‌رسد.

توصیه می‌کنیم مقاله ایراد بی نفعی خواهان را مطالعه نمایید.

ایراد عدم جزمیت دعوا | ایرادات رسیدگی به دعوا

یعنی خواسته دعوا بین دو یا چند چیز مردد باشد.

ایراد طرح دعوا خارج از موعد قانونی | ایرادات

قانونگذار برای طرح برخی از دعاویی مواعد خاصی را مقرر کرده است این ایراد بدین معنی است که دعوایی خارج از مواعد مقرر شده طرح شده باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص ایرادات و موانع رسیدگی به دعوا، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون ایرادات و موانع رسیدگی به دعوا پاسخ دهند.