قدم اول برای راه انداختن یک کسب و کار یا به اصطلاح شغل آزاد اقدام به دریافت یک مجوز قانونی است. این مجوز قانونی به عنوان یک سند اقتصادی بسیار دارای اهمیت است. طی کردن مراحل قانونی و دریافت جواز کسب شاید در ظاهر کمی سخت باشد اما طی نکردن این مسیر بی تردید صاحب کسب را با مشکلات عدیده‌ای رو به رو خواهد کرد. در ادامه مقاله به توضیح مختصری پیرامون جواز کسب می‌پردازیم.

جواز کسب یا پروانه کسب چیست ؟

صاحبان مشاغلی که نیاز به یک مهارت خاص دارند و یا با مصرف کننده و حقوق آن‌ها در ارتباط هستند باید اجازه اشتغال به شغل خود را با مراجعه به مراجع ذی‌صلاح دریافت کند. به این مجوز قانونی، جواز کسب می‌گوییم. مثلا یک نانوایی یا یک خیاطی و بسیاری مشاغل دیگر که راه‌ اندازی آن‌ها مشروط به داشتن مهارت خاصی است از نظر قانون ملزم به دریاب جواز کسب می‌باشند. صدور جواز کسب بر عهده اتحادیه‌های اصناف است که از طریق صدور همین مجوز‌ها نظارت بر عملکرد کسب و ‌کارها اتفاق می‌افتد. بنابراین آگاهی داشتن از قوانین مربوط به پروانه کسب برای صاحبان کسب بسیار مهم است.

ویژگی افراد برای دریافت پروانه کسب

طبیعی است برای راه‌اندازی یک شغل که مهارت خاصی نیاز دارد باید آن مهارت را بیاموزیم. پس متقاضی راه‌اندازی این کسب و کار‌ها باید مهارت لازم را کسب نماید و از مرکز آموزشی مجاز گواهی کسب مهارت را دریافت کند. البته برخی مشاغل که خدماتی هستند نیاز به کسب مهارت خاصی ندارند و صرفاً باید توانایی ارائه و انجام خدمت مورد نظر را داشته باشند. در هر دو مورد افراد باید مطابق استاندارد‌های قانونی مکان مناسبی جهت ارائه خدمات و اشتغال به شغلشان را تأمین نمایند.

با توجه به مخاطراتی که یک شغل دارد و ایمنی که باید برای مراجعین و کارکنانش ایجاد کند همچنین اموال و تجهیزات مورد نیاز یک شغل، استاندارهای هر شغل متفاوت خواهد بود. گاهی با در نظر گرفتن شرایط یک شغل، امکانات جانبی مورد نیاز، مساحت مورد نیاز و حریمی که باید رعایت کند نیز تعریف می‌گردد. در نهایت اداره اماکن و اتحادیه‌های اصناف با محرز شدن رعایت این شرایط در شغل مورد نظر مقدمات صادر شدن پروانه‌کسب را ایجاد می‌کنند.

مراحل گرفتن جواز کسب

کسب مجوز و صدور آن نسبت به هر شغل مراحل متفاوتی دارد. همان‌طور که گفته شد برخی از مشاغل نیاز به کسب گواهی مهارت دارند و برای دریافت مجوز باید این گواهی را به مراجع ذی‌صلاح ارائه دهند. در مرحله بعدی متقاضی باید مدارک هویتی خود را ارائه کند و در صورتی که متقاضی مرد باشد باید گواهی پایان خدمت یا معافیت از خدمت را نیز تحویل دهد. پس از ارائه مدارک‌ مربوط به هویت متقاضی و مدارک مربوط به مهارت، نوبت به احراز استاندارد‌های تعیین شده برای محل اشتغال است. متقاضی باید محل اشتغال را به اداره اماکن و همچنین اتحادیه اصناف معرفی نماید همچنین باید مالکیت داشتن و یا اجاره بودن ملک هم برای این مراجع مشخص گردد.

مجازات نداشتن جواز کسب

متقاضیان کسب و کار‌ها در صورتی که بدون دریافت مجوز اقدام به راه‌اندازی کسب و کار کنند طبق قانون مجازات می‌شوند. جریمه‌های صنفی برای عدم دریافت جوازاز انواع مختلفی نظیر پلمپ و تعطیلی محل کار، جریمه نقدی، تعطیلی دائم یا موقت محل کسب تشکیل می‌شود. علاوه بر جریمه‌های صنفی در مواردی شاغل مشمول مسئولیت‌های مدنی یا کیفری می‌شود.

باطل کردن جواز کسب

گاهی ممکن است اعمال مجرمانه‌ای توسط صاحب کسب و کار یا در محل کسب رخ دهد که دادگاه با در صورت بررسی و اثبات آن می‌تواند جوازکسب را باطل نماید. علاوه بر دادگاه سازمان تعزیرات، اتحادیه صنف و اماکن نیروی انتظامی می‌توانند دست به ابطال جواز کسب بزنند. اگر صاحب حق در هر حالتی این ابطال جواز را نادرست بداند می‌تواند به مراجع قضایی صالح مراجعه نماید و حق خود را مطالبه کند.

چگونه به عنوان یک شهروند از داشتن جواز کسب مشاغل اطمینان حاصل کنیم؟

در صورتی که به عنوان شهروند و مشتری به یکی از مشاغل یا اصناف مراجعه کنیم ولی از دارا بودن جواز کسب اطمینان نداشته باشیم می‌توانیم از اتحادیه مربوط به این صنف استعلام بگیریم. البته در برخی موارد مشاغل دارای اتحادیه مستقل نیستند بنابراین برای استعلام جواز کسب این اصناف باید به سامانه ایرانیان اصناف و همچنین اداره نظارت بر اصناف مراجعه نماییم و اطلاعات لازم را دریافت کنیم. البته صاحبان کسب نیز می‌بایست مجوز‌های قانونی و جواز کسب خود را در جایی که قابل رؤیت توسط مشتریان باشد قرار دهند.

سؤالات متداول