گاهی پیش آمده است که معامله‌ای را انجام داده‌اید و بدون اینکه اطلاع داشته باشید بیشتر از آن چیزی که باید بهای آن کالا را پرداخت نموده‌اید و به شما ضرر و زیان وارد شده‌است. شاید به دلایل مختلف مثلا گذشتن زمان طولانی از معامله ‌و یا… پیش خود فکر کنید که دیگر امکان جبران ضرر شما وجود نخواهد داشت اما قانونگذار در این مورد قانون خاصی تصویب نموده و تحت عنوان خیار غبن به این مساله پرداخته است. زمانی از این خیار استفاده می‌شود که شخص ناآگاه هنگام معامله قیمتی بیشتر از آنچه که قیمت واقعی مورد معامله است پرداخت کرده است یا کالایی را به ارزش بسیار کمتر از ارزش واقعی فروخته و متحمل ضرر گشته است. در این مقاله به این نوع خیار پرداخته‌ایم.

برای دریافت مشاوره حقوقی می توانید با متخصصین و وکلای با تجربه وکیل دات کام با شماره 02166419012 تماس بگیرید.

منبع: خیار غبن

تعریف خیار غبن و ارکان آن

اگر فروشنده‌ای کالایش را نادانسته به قیمت کمتر از قیمت واقعی آن کالا در بازار بفروشد یا خریداری نادانسته کالایی را به قیمت بیشتر از آنچه که در بازار معامله می‌شود بخرد در چنین حالتی این دو فرد متحمل ضرر مالی و در اصطلاح حقوقی مغبون گشته‌اند. برای بر هم زدن چنین معامله‌ای خیار غبن پیش‌بینی شده است.

با توجه به این تعریف ارکان تحقق غبن عبارتند از:

الف) خیار غبن در عقود معوضی موضوعیت دارد.

ب) دو عوض به قدری نامتعادلند که ارزش اقتصادی این دو در برابر هم شدیدا بهم خورده است.

ج) وجود عدم تعادل در زمان داد و ستد.

د) آگاه نبودن طرف زیان دیده از میزان ارزش‌های واقعی.

فوری بودن خیار غبن

خیار غبن فوری می‌باشد یعنی به محض اطلاع از عدم تعادل ارزش دو کالا باید اعمال گردد.

مهلت کوتاهی ‌که در دید عرف ( فوری) است بعد از علم به غبن آغاز می‌شود، پس تا وقتی که مغبون از وضع خویش آگاهی ندارد مهلت اجرای خیار آغاز نمی‌شود.

باید توجه داشت که ناآگاهی از وجود خیار و فوری بودن آن نیز در حکم جهل به غبن است با این تفاوت که چون همه آگاه از قانون فرض می‌شوند لذا اثبات جهل به قانون با مغبون است.

همچنین آن‌چه باید بعد از علم به غبن بی‌درنگ صورت گیرد، اعلام فسخ عقد است نه تصمیم درونی به فسخ عقد. پس اگر مغبون اعلان تصمیم خود را به منظور خاصی به تاخیر اندازد، حق فسخ او ساقط می‌شود.

اثر غبن

اثر غبن در قرارداد، ایجاد حق فسخ برای مغبون است.

این حق که خیار غبن نامیده می‌شود به مغبون اختیار می‌دهد که عقد را منحل سازد.

اثر فسخ معطوف به آینده می‌باشد. در نتیجه مغبون و طرف او تا تاریخ فسخ، مالک مالی هستند که به موجب قرارداد به دست آورده‌اند و پس از آن هر یک از دو عوض به مالک اصلی خود باز می‌گردد، منافع دو عوض نیز همراه با اصل ملک منتقل می‌شود.

جبران ضرر مغبون قبل از اعمال خیار

برای اینکه مغبون بتواند عقد را فسخ کند باید:

اولا ضرر در زمان عقد حادث شود.

ثانیا ضرر تا زمان فسخ موجود باشد زیرا ضرر جبران شده نمی‌تواند مبنای ایجاد خیار شود و التزام به عقد را از بین ببرد.

جبران ضرر مغبون از دوراه امکان‌پذیر است

۱- تغییر بهای کالاهای مبادله شده به گونه‌ای که تعادل مطلوب را برقرار سازد:

مثلا سکه طلایی که صدهزار‌ ریال ارزش دارد به صد و پنجاه‌ هزار‌ ریال فروخته شود. در اینجا خریدار مغبون است و نابرابری فاحش بین دو عوض احساس می‌شود ولی قبل از اعمال خیار ناگهانی بهای سکه طلا بالا می‌رود و به دویست هزار‌ ریال می‌رسد بدین ترتیب معامله ضرری، به معامله سودآور تبدیل می‌شود.

۲- طرف قرارداد یا ثالث تفاوت بها را می‌پردازد:

در همان مثال بالا فروشنده پنجاه هزار‌ ریال بهای اضافی را به خریدار می‌دهد و ضرر او را جبران می‌کند. منتهی طبق قانون اگر کسی طرف خود را مغبون کرده باشد، اگر تفاوت قیمت را بدهد خیار غبن ساقط نمی‌شود مگر اینکه مغبون به اخذ تفاوت قیمت راضی گردد.

اسقاط خیار غبن

اگر در معامله قید گردد که خیار غبن افحش ولو فاحش اسقاط گردید خیار غبن از بین می‌رود و مغبون حق فسخ معامله به علت غبن را از دست خواهد داد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص خیار غبن، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون خیار غبن پاسخ دهند.

برای دریافت مشاوره حقوقی می توانید با متخصصین و وکلای با تجربه وکیل دات کام با شماره 02166419012 تماس بگیرید یا می توانید مقالات مجله حقوقی وکیل دات کام را مطالعه نمایید.

سوالی دارید؟ با ما تماس بگیرید

تماس با برترین مشاوران در سراسر کشور از 8 صبح الی 12 شب حتی ایام تعطیل

شماره تماس :66419012-021

منبع: خیار غبن