داشتن یک زندگی آرام و تشکیل خانواده حق تمام انسان‌هاست. گاهی پیش می‌آید که افراد به دلیل وضعیت خاص جسمی یا روحی خود نمی‌توانند مانند سایرین زندگی عادی داشته باشند. یکی از حالت‌هایی که ممکن است در فرد ایجاد شود جنون است. جنون اختلالی در سلامت روان انسان است که بسیاری از فعالیت‌های فرد از جمله ازدواج و تشکیل خانواده را برای آنان مختل می‌کند. آنچه در این مقاله به آن می‌پردازیم حکم نکاح برای افراد مجنون می‌باشد.

برای کسب اطلاعات بیشتر بر روی لینک زیر کلیک کنید :

ازدواج مجنون

وضعیت حقوقی نکاح مجنون دائمی و ادواری

جنون چیست ؟

از نظر لغوی جنون به معنای تاریکی شب، درآمدن شب و پوشیدگی شب است. از نظر اصطلاحی جنون به معنای اختلال جدی در قوای عقلانی بشر است. وجه تسمیه جنون این است که در کسی که اختلال روانی وجود دارد عقل او پوشیده و پنهان می‌شود. از این جهت به این فرد مجنون گفته می‌شود. از نظر علم روانپزشکی تعریف دقیقی برای جنون وجود ندارد بلکه یک مفهوم عام برای اختلالات روانی است.

در فقه اسلامی تعریفی که فقها برای جنون ارائه دادند از قبیل « زوال و تباهی عقل » و « فساد و تباهی عقل » می‌باشد. در حقوق ایران اگر چه حقوقدانان تعاریفی برای جنون ارائه داده‌اند اما در متن خود قانون جنون به وضوح تعریف نشده است. قانون گذار فقط به بیان لفظ « جنون »، « اختلال شعور » و… بسنده کرده است. فقط در ماده 149 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 شخصی را که به دلیل اختلال روانی فاقد قوه تمییز یا اراده باشد، مترادف مجنون دانسته است.

از بررسی آنچه که گفته شد می‌توان گفت مجنون هر شخصی است که دچار یک اختلال ذهنی است که قوه تمییز و عقل را از او گرفته است.

انواع جنون

از نظر فقهی و حقوقی جنون دارای انواعی است از جمله:

1/ جنون دائمی: حالتی است که در آن فرد به صورت دائم و ثابت دچار به اختلال روانی است.

2/ جنون ادواری: حالتی است که درآن انسان گاهی مانند افراد عاقل رفتار می‌کند و سالم است و گاهی دارای جنون است.  

جنون از اسباب رافع مسئولیت است. شخصی که جنون دائمی دارد به طور کلی مسئولیتی ندارد. شخصی که دچار جنون ادواری است برای اینکه مسئولیت داشته باشد یا نه باید بررسی کرد که در حالت جنون عمل را انجام داده یا در حالت عاقل بودن. در حالت جنون ادواری در صورتی که فرد نتواند ثابت کند در حالت جنون مرتکب جرم شده است، مسئولیت کیفری شامل او می‌شود.

اثبات جنون

به طور کلی اصل سلامت عقل است. برای اثبات جنون شخصی این موضوع باید توسط مدعی جنون اثبات گردد. در رابطه با جنون دادگاه فقط به نظر پزشکی قانونی توجه می‌کند.

دادگاه در مورد جنون دائمی دچار مشکل نیست اما در مورد جنون ادواری کمی موضوع پیچیده‌تر می‌شود چرا که فرد گاهی عاقل است و گاهی مجنون. اینکه فرد در زمان ارتکاب عمل در چه حالتی بوده بستگی به نظر کارشناس روانپزشک دارد.

ازدواج مجنون

با توجه به اینکه مجنون فاقد قوه تمییز و عقل است اعمال حقوقی او صحیح نیست. عقد نکاح نیز از این قاعده مستثنی نیست و نکاح مجنون باطل است. نکاح یک عقد است که در اثر تراضی طرفین صورت می‌گیرد اما مجنون به دلیل نداشتن اراده حتی اگر ازدواج کند این عقد باطل و کان لم یکن است. تنفیذ و اجازه ولی یا قیم هیچ تاثیری در صحت ازدواج مجنون ندارد.

حکم ازدواج مجنون دائمی

اگرچه ازدواج مجنون باطل است اما در یک مورد یک استثنا برای ازدواج مجنون ذکر گردیده شده است. در ماده 88 قانون امور حسبی گفته شده است که اگر پزشک ازدواج مجنون را صلاح بداند قیم با اذن دادستان می‌تواند برای وی نکاح منعقد نماید. در رابطه با این ماده باید به 2 نکته مهم توجه کرد. یکی اینکه حتما باید پزشک لازم بودن ازدواج را تایید کند دوم اینکه قیم باید اول اجازه دادستان را بگیرد سپس برای مجنون عقد نکاح را ببندد.

حکم ازدواج مجنون ادواری

با توجه به اینکه فرد در این حالت فقط گاهی مجنون است و دارای دوران سلامتی نیز می‌باشد قیم یا وصی مجنون نمی‌تواند در مورد نکاح و ازدواج او تصمیم بگیرد. شخص می‌تواند زمانی که در حالت بهبود و افاقه است با قوه عقل خود تصمیم بگیرد. شخص می‌تواند وقتی عاقل است برای ازدواج بدون نیاز به دخالت وصی یا قیم تصمیم بگیرد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نکاح مجنون، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون نکاح مجنون پاسخ دهند.

منبع : ازدواج مجنون