مرور زمان در یک تعریف کلی به معنای سپری شدن مدت زمان مشخصی است که بعد از گذشت آن مدت، شخصی که مرتکب جرم شده است دیگر قابلیت تعقیب شدن ندارد. مرور زمان سه نوع دارد که در جای مقتضی به آن خواهیم پرداخت. از نتایج آن می‌توان خاطر نشان کرد که شاکی بعد از پایان این مدت دیگر نمی‌تواند از حق شکایت کیفری خودش استفاده کند. در ادامه به بررسی انواع موارد مرور زمان می‌پردازیم.

منبع : مرور زمان کیفری

مرور‌ زمان شکایت

مبدا مرور زمان شکایت از زمانی است که بزه دیده از وقوع جرم مطلع می‌شود. از این زمان تا یک سال بزه دیده حق شکایت کیفری دارد و بعد از اتمام این مدت دیگر این حق برای بزه دیده در نظر گرفته نمی‌شود. حال اگر بزه دیده فوت کند این حق به ورثه او به ارث می‌رسد و مدت آن هم شش ماه است. در موردی ممکن است شخص بزه دیده یعنی شخصی که به دلیل وقوع جرم متحمل ضرر و زیان شده است تحت تسلط شخصی باشد که جرم را مرتکب شده است در این حالت زمانی که سلطه رفع شود مرور زمان جاری می‌شود و مرور زمان شکایت در جرائم قابل گذشت اثر دارد.

مرور‌ زمان تعقیب | مرور زمان کیفری

مرور زمان تعقیب یعنی جرمی اتفاق افتد و مواعد مرور زمان مندرج در قانون را طی کند در حالی‌که طی زمان مزبور تحت هیچ گونه پیگرد و رسیدگی قضایی واقع نشده باشد. مبدا مرور زمان تعقیب زمانی است که جرم محقق می‌شود. تفاوتی نمی‌کند که جرم کشف شده باشد یا خیر و همچنین تفاوتی نمی‌کند که بزه دیده از وقوع جرم مطلع باشد یا خیر. تنها چیزی که اهمیت دارد این است که جرم واقع شده باشد. از این زمان مرور زمان آغاز می‌شود و طول این مدت به درجه جرائم بستگی دارد. مدت مرور‌ زمان تعقیب در جرایم درجه یک تا سه پانزده سال، درجه چهار و پنج و شش به ترتیب ده و هفت و پنج سال و درجه هفت و هشت سه سال است. بعد از پایان این مدت‌هایی که بیان شد متهم دیگر قابلیت تعقیب شدن ندارد.

اگر جرم مرکب باشد مرور‌ زمان وقتی آغاز می‌شود که آخرین رکن تشکیل دهنده جرم محقق شود و اگر جرم مستمر باشد مبدا مرور‌ زمان تاریخ خاتمه استمرار عمل است.

مرور زمان صدور حکم

یک پرونده باید در طول مدت معینی به صدور حکم منتهی شود. اگر این اتفاق نیفتد بعد از پایان مدت قید شده در قانون، امکان صدور حکم در خصوص آن پرونده وجود ندارد. مبدا مرور زمان صدور حکم زمانی است که آخرین اقدام تعقیبی و تحقیقی انجام می‌شود و طول این زمان مشابه مرور زمان تعقیب می‌باشد. این طول برای جرایم درجه یک تا سه پانزده سال، درجه چهار و پنج و شش به ترتیب ده و هفت و پنج سال و درجه هفت و هشت سه سال می‌باشد.

مرور زمان اجرای مجازات

حکمی که صادر می‌شود باید اجرا گردد. چنانچه حکم کیفری که از آن به عنوان مجازات یاد می‌شود در مدتی که قانون تعیین کرده اجرا نگردد دیگر قابلیت اجرایی ندارد. از زمانی که در خصوص پرونده‌ای حکم صادر می‌شود و این حکم قطعیت پیدا می‌کند مرور‌‌ زمان مجازات آغاز می‌شود. منظور از قطعیت یافتن حکم این است: مدتی که برای تجدیدنظر خواهی در نظر گرفته شده است به پایان برسد. بعد از پایان مدتی که در قانون برای آن در نظر گرفته شده است دیگر آن حکم قطعی لازم‌الاجرا قابلیت اجرایی شدن را از دست می‌دهد. طول مدت بیان شده با درجه جرائم ارتباط دارد. جرایم درجه یک تا سه بیست سال، درجه چهار و پنج و شش به ترتیب پانزده و ده و هفت سال و درجه هفت و هشت پنج سال مدت مرور زمان دارد.

گاهی اوقات این امکان وجود دارد که اجرای مجازات آغاز شود ولی مانعی وجود داشته باشد که این اجرا متوقف شود. به عنوان مثال جنون ایجاد شود. در این صورت مرور زمان جدیدی از زمان توقف اجرا آغاز می‌شود که اگر این مدت به پایان برسد و مانع رفع نشود مجازات دیگر قابلیت اجرایی شدن ندارد. همچنین اگر مشخص شود که شخص مرتکب از روی عمد مانعی را ایجاد کرده باشد تا مجازات اجرا نشود مشمول مرور‌ زمان نخواهد شد.

جرایمی که مشمول این قاعده نمی‌شوند | مرور زمان کیفری

باید به این نکته مهم اشاره کنیم که مرور زمان در بعضی از جرائم وجود ندارد به عنوان مثال در جرائم اقتصادی و جرائمی که موضوع قانون مبارزه با مواد مخدر هستند و جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی همچنین جرائمی که مستوجب قصاص و دیه هستند به علاوه جرائم منصوص شرعی.

توصیه می‌کنیم مقاله جرایم علیه امنیت و آسایش را مطالعه نمایید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص مرور‌ زمان، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون مرور‌ زمان پاسخ دهند.