1-‏ قتل عمد| جنون قاتل

در ماده 290 قانون مجازات اسلامی بیان شده است که جنایت در موارد زیر عمدی محسوب می شود:
الف- هرگاه مرتکب با انجام کاری قصد ایراد جنایت بر فرد یا افرادی معین یا فرد یا افرادی غیرمعین از یک جمع را داشته باشد و در عمل نیز جنایت مقصود یا نظیر آن واقع شود، خواه کار ارتکابی نوعاً موجب وقوع آن جنایت یا نظیر آن بشود، خواه نشود.
ب- هرگاه مرتکب، عمداً کاری انجام دهد که نوعاً موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن، می گردد، هرچند قصد ارتکاب آن جنایت و نظیر آن را نداشته باشد ولی آگاه و متوجه بوده که آن کار نوعاً موجب آن جنایت یا نظیر آن می شود.

پ- هرگاه مرتکب قصد ارتکاب جنایت واقع شده یا نظیر آن را نداشته و کاری را هم که انجام داده است، نسبت به افراد متعارف نوعاً موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن، نمی شود لکن درخصوص مجنیٌ علیه، به علت بیماری، ضعف، پیری یا هر وضعیت دیگر و یا به علت وضعیت خاص مکانی یا زمانی نوعاً موجب آن جنایت یا نظیر آن می شود مشروط بر آنکه مرتکب به وضعیت نامتعارف مجنیٌ علیه یا وضعیت خاص مکانی یا زمانی آگاه و متوجه باشد.
ت- هرگاه مرتکب قصد ایراد جنایت واقع شده یا نظیر آن را داشته باشد، بدون آنکه فرد یا جمع معینی مقصود وی باشد، و در عمل نیز جنایت مقصود یا نظیر آن، واقع شود، مانند اینکه در اماکن عمومی بمب گذاری کند.

تبصره

تبصره 1- در بند(ب) عدم آگاهی و توجه مرتکب باید اثبات گردد و در صورت عدم اثبات، جنایت عمدی است مگر جنایت واقع شده فقط به علت حساسیت زیاد موضع آسیب، واقع شده باشد و حساسیت زیاد موضع آسیب نیز غالباً شناخته شده نباشد که در این صورت آگاهی و توجه مرتکب باید اثبات شود و در صورت عدم اثبات، جنایت عمدی ثابت نمی شود.
تبصره 2- در بند(پ) باید آگاهی و توجه مرتکب به اینکه کار نوعاً نسبت به مجنیٌ علیه ، موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن می شود ثابت گردد و درصورت عدم اثبات، جنایت عمدی ثابت نمی شود.

2-قتل شبه عمد| جنون قاتل

ماده 291 قانون مجازات اسلامی به جنایات شبه عمد اشاره کرده است. به این شرح که:

الف- هرگاه مرتکب نسبت به مجنیٌ علیه قصد رفتاری را داشته لکن قصد جنایت واقع شده یا نظیر آن را نداشته باشد و از مواردی که مشمول تعریف جنایات عمدی می گردد، نباشد.
ب- هرگاه مرتکب، جهل به موضوع داشته باشد مانند آنکه جنایتی را با اعتقاد به اینکه موضوع رفتار وی شیء یا حیوان و یا افراد مشمول ماده(302) این قانون است به مجنیٌ علیه وارد کند، سپس خلاف آن معلوم گردد.
پ- هرگاه جنایت به سبب تقصیر مرتکب واقع شود، مشروط بر اینکه جنایت واقع شده یا نظیر آن مشمول تعریف جنایت عمدی نباشد.

3-قتل خطای محض| جنون قاتل

ماده 292 قانون مجازات اسلامی به بیان جنایات خطای محض پرداخته است:
الف- در حال خواب و بیهوشی و مانند آنها واقع شود.
ب- به وسیله صغیر و مجنون ارتکاب یابد.
پ- جنایتی که در آن مرتکب نه قصد جنایت بر مجنیٌ علیه را داشته باشد و نه قصد ایراد فعل واقع شده بر او را، مانند آنکه تیری به قصد شکار رها کند و به فردی برخورد نماید.
تبصره- در مورد بندهای(الف) و(پ) هرگاه مرتکب آگاه و متوجه باشد که اقدام او نوعاً موجب جنایت بر دیگری می گردد، جنایت عمدی محسوب می شود.

4-مفهوم مجنون در قانون| جنون قاتل

مجنون شخصی است که دارای اختلال در قوه دماغی باشد و همچنین نتواند خوب را از بد تشخیص دهد. در ماده 1217 قانون مدنی بیان شده است که، (اداره اموال صغار و مجانین و اشخاص غیر رشید به عهده ولی یا قیم آنان است.)  به این ترتیب مجانین برای اداره اموال خود قیم دارند و خودشان نمی توانند اموالشان را اداره کنند همچنین در ماده 1207 قانون مدنی به این نکته اشاره شده است که (اشخاص ذیل محجور و از تصرف در اموال و حقوق مالی خود ممنوع هستند:
1- صغار
2- اشخاص غیر رشید
3-مجانین)

در این ماده هم می‌توان مشاهده کرد که مجانین جز افرادی هستند از مداخله در حقوق مالی خود ممنوع می باشند.
اما موضوع بحث ما در خصوص جرم قتل است در صورتی که شخص مرتکب یعنی قاتل  مجنون باشد؛ لازم است اشاره کنیم که جنون دو دسته است جنون ادواری و جنون دائمی شخصی که مبتلا به جنون دائمی است در تمام مدت عمرش مجنون است اما شخصی که مبتلا به جنون ادواری است مدتی از عمرش مجنون است و مدت دیگری از عمرش در سلامت عقل به سر می برد. در ادامه بررسی جنون در قتل می پردازیم.

5-مجنون بودن قاتل| جنون قاتل

یک نکته بسیار مهم که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که آیا قاتل هنگام ارتکاب قتل در حالت جنون ادواری بوده است یا جنون دائم، اگر در حالت جنون دائم بوده است در این صورت مسئولیت کیفری از او رفع می شود و باید در بیمارستان مربوطه نگهداری شود اما اگر فرد دچار جنون ادواری باشد در صورتی مسئولیت کیفری بر او مترتب نمی باشد که در هنگام وقوع قتل شخص دچار جنون شده باشد اما در حالتی که شخص در هنگام انجام قتل در سلامت عقلی باشد فاقد مسئولیت کیفری نمی باشد.

نکته مهم

آن چیزی که در خصوص جنون ادواری اهمیت دارد بار اثبات آن است و باید حالت سابق بر ارتکاب جرم بررسی شود اگر حالت سابق بر ارتکاب جرم سلامت عقلی متهم باشد کسی که باید جنون خود را در لحظه ارتکاب قتل اثبات کند متهم است ولی اگر حالت سابق بر ارتکاب جرم جنون باشد این اولیای دم هستند که باید اثبات کنند که قاتل در هنگام وقوع و ارتکاب قتل دارای سلامت عقل بوده است.

برای دریافت مشاوره حقوقی در زمینه قتل می توانید با متخصصین و وکلای با تجربه وکیل دات کام با شماره 02166419012 تماس بگیرید.

منبع : تاثیر جنون قاتل در مجازات کیفری