ممکن است تا به حال چندین بار شنیده باشیم که فلانی ضامن شخصی شده است‌‌. یا اینکه اگر برای وام گرفتن به بانک مراجعه کرده باشید حتما به شما گفته‌اند که باید شخصی ضامن وام شما شود. اما به راستی ضمانت به چه معنا است‌‌‌؟ ضامن چه کسی است؟ در این مطلب به بررسی عقد ضمان می‌پردازیم.

برای دریافت مشاوره حقوقی می توانید با متخصصین و وکلای با تجربه وکیل دات کام با شماره 02166419012 تماس بگیرید.

منبع :

ضمان چیست ؟

ضامن کیست ؟ 

قوانین ضامن بودن 

ضمانت چیست ؟

از نظر لغوی ضمانت به معنای عهده گرفتن‌‌‌، کفالت نمودن، التزام و تعهد است. در کتب فقهی ضمانت به عملی گفته می‌شود که در نتیجه آن شخصی مالی را که بر ذمه دیگری است بر عهده می‌گیرد یا به عبارت دیگر فردی غیر از مدیون دین و بدهی را که بر گردن مدیون اصلی است به طلبکار می‌پردازد.

به طور مثال آقای الف به آقای ب مبلغ بیست میلیون تومان باید بپردازد‌‌. در اینجا شخص ج که اصلا مدیون نیست پرداخت این بیست میلیون تومان به طلبکار را بر عهده می‌گیرد. در اصطلاح این فرد ضمانت کرده است.

عقد ضمان میان ضامن و طلبکار منعقد می‌شود و اراده و رضایت مدیون اصلی تاثیری ندارد. در ماد‌‌‌ه 685 قانون مدنی به صراحت اعلام شده است که در ضما‌‌ن رضایت یا عدم رضایت مضمون عنه اثری ندارد و در واقع این عقدی است بین ضامن و شخص طلبکار.

ارکان ضمانت

عقد ضما‌ن دارای چهار رکن اصلی است از جمله‌‌‌:

ضامن‌‌‌‌‌‌: شخص ثالثی که متعهد می‌شود بدهی بر ذمه او باشد بدون این که مدیون باشد یا ملزم به پرداخت باشد. او متعهد می‌گردد وجه را پرداخت نماید. در مثال بالا شخص ج ضامن است.

مضمون له‌‌‌‌‌‌: شخص ذینفع در عقد ضمان که وجه باید به او پرداخت شود. در مثال بالا شخص ب مضمون له است یعنی همان طلبکار.

مضمون عنه‌‌‌‌‌‌: شخصی که مدیون اصلی است و باید پول را پرداخت کند اما در صورت ناتوانی از پرداخت ضامن به جای او وجه را می‌پردازد. در مثال بالا شخص الف مضمون عنه است.

ماهیت عقد ضمان

1/ عقد رضایی‌‌‌: برای انجام عقد ضما‌ن تشریفات خاصی لازم نیست و همین که طلبکار ضمانت را بپذیرد این عقد به وقوع پیوسته است. به عبارت دیگر ضمان عقد رضایی است.

2/ عقد لازم: با توجه به اینکه عقد ضمان یک عقد لازم است، ضامن و مضمون له نمی‌توانند آن را فسخ کنند و شخص ضامن باید تعهد خود را انجام دهد مگر اینکه وضعیت از موارد قانونی فسخ ضما‌ن باشد.

3/ عقد معوض‌‌‌: ضما‌ن یک عقد رایگان نیست‌‌. اگر چه عقد بین ضامن و طلبکار است اما ضامن بعد از پرداخت وجه می‌تواند به مدیون اصلی رجوع کند.

4/ عقد تبعی‌‌‌: ضمان به دنبال وجود دین اصلی اتفاق می‌افتد‌‌. به عبارت دیگر وقتی که بدهی اصلی وجود داشته باشد شخص می‌تواند به تبع وجود بدهی ضمانت آن را بکند. ضمانت دینی که وجود ندارد اصلا صحیح نیست.

اقسام عقد ضمان

ضما‌ن بر اساس چگونگی ایجاد به دو نوع تقسیم می‌شود‌‌‌:

1/ ضمان قهری‌‌‌: این نوع از ضمانت زمانی رخ می‌دهد که شخص مرتکب عملی شده باشد و به تبع آن به دستور قضایی و بدون قرارداد ضامن می‌شود. شخص ضامن در واقع خودش نمی‌خواهد که ضمانت کند اما به دلیل اشتباهی که انجام داده مانند غصب‌‌‌، اتلاف و… قانون او را ملزم به جبران می‌کند.

ضمان عقدی‌‌‌: در صورتی که خود شخص با میل و رضایت خود بخواهد ضمانت را بر عهده بگیرد ضمان عقدی می‌نامند. این عقد سبب بری الذمه شدن مدیون اصلی است اما با یک قرارداد که همان ایجاب و قبول بین ضامن و طلبکار است ضامن متعهد می‌شود که به جای مضمون عنه تعهد را انجام بدهد.

آثار عقد ضمان

عقد ضمان دارای دو اثر زیر است‌‌‌:

1/ اثر ضما‌ن بین ضامن و مضمون له‌‌‌: بر اساس ماد‌‌‌ه 698 قانون مدنی بعد از اینکه ضمان به طور صحیح واقع شد ذمه بدهکار اصلی بری می‌شود و ضامن در برابر مضمون له متعهد می‌گردد. در واقع طلبکار باید طلب خود یا تعهد را از ضامن بخواهد.

بر اساس ماد‌‌‌ه 699 قانون مدنی تعلیق در ضمان صحیح نیست یعنی شخص بگوید اگر بدهکار پرداخت نکرد من ضامن می‌شوم اما این امکان وجود دارد که خود عقد ضمان منعقد و الزام به تادیه را معلق به عدم پرداخت مدیون اصلی نمود. به طور مثال ضامن بگوید که اگر مدیون اصلی پرداخت نکرد من پرداخت می‌کنم.

2/ اثر ضما‌ن بین ضامن و مضمون عنه‌‌‌: بر اساس ماد‌‌‌ه 709 قانون مدنی بعد از وقوع عقد مهم‌ترین اثری که ضمان بین ضامن و مضمون عنه ایجاد می‌کند این است که ضامن بعد از ادای دین می‌تواند به مدیون اصلی یا مضمون عنه رجوع کند.

فسخ عقد ضمان

اگر چه عقد ضمان عقدی لازم است و امکان فسخ آن وجود ندارد اما بر اساس ماد‌‌‌ه 701 قانون مدنی در سه مورد می‌توان آن را فسخ نمود‌‌‌:

1/ اعسار ضامن‌‌‌‌‌‌: اگرچه مال دار بودن ضامن شرط نیست اما با توجه به ماده 690 قانون مدنی اگر طلبکار در هنگام انعقاد عقد نسبت به عدم تمکن مالی ضامن جاهل باشد می‌تواند عقد را فسخ نماید. اما اینکه در هنگام عقد می‌دانسته ضامن پولی ندارد و باز هم پذیرفته بعدا نمی‌تواند به استناد آن عقد را فسخ کند.

در صورتی که ضامن ابتدا مال داشته اما بعدا معسر شود بر اساس ماد‌‌‌ه 690 قانون مدنی مضمون له خیاری برای فسخ کردن ندارد و نمی‌تواند عقد ضمان را فسخ کند مگر اینکه در ضمن عقد تمکن مالی ضامن شرط شده باشد و در صورت اعسار با استناد به خیار تخلف از شرط عقد را فسخ نماید.

2/ حق فسخ نسبت به دین مضمون به‌‌‌‌‌‌: در صورتی که شرط شود برای ضامن یا مضمون له یا شخص ثالثی اختیار فسخ وجود دارد فرد می‌تواند با رجوع به آن اختیار، عقد ضمان را فسخ کند.

3/ تخلف از مقررات عقد‌‌‌‌‌‌: با توجه به این وقتی طرفین عقد شروطی را در ضمن عقد مطرح می‌کنند باید به آن پایبند باشند در صورتی که برخلاف آنچه در عقد ضمان مطرح شده است عمل کنند این حق برای شخصی که شرط به نفع او تنظیم شده وجود دارد که عقد را فسخ نماید.

بهتر است پیش از ضامن شدن یا قبول ضمانت شخص دیگر با یک وکیل مجرب مشورت نمایید تا از مشکلات احتمالی بعدی جلوگیری نمایید. وکلای وکیل دات کام متخصص در امور حقوقی از جمله عقد ضمان پاسخگوی سوالات شما می‌باشند.

سوالات متداول

عقد ضمان چیست‌‌‌ ؟

عقدی است که بر اساس آن شخصی که بری الذمه است مالی را که بر عهد‌‌‌ه دیگری است بر ذمه بگیرد که در مطلب به تفصیل پاسخ داده شده است.

چگونه عقد ضمان را می‌توان فسخ کرد ؟

عقد ضمان یک عقد لازم است اما با توجه به ماد‌‌‌ه 701 فقط در سه صورت می‌توان آن را فسخ کرد که در مطلب به تفصیل پاسخ داده شده است.

آیا رضایت مدیون اصلی در عقد ضمان شرط است ‌‌‌؟

خیر آنچه اهمیت دارد توافق بین ضامن و طلبکار است‌‌ که در مطلب به تفصیل پاسخ داده شده است.

شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص عقد ضما‌ن و دریافت مشاوره از خدمات مشاوره حقوقی آنلاین و تلفنی وکیل دات کام استفاده نمایید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص عقد ضما‌ن، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون عقد ضما‌ن پاسخ دهند.

برای دریافت مشاوره حقوقی می توانید با متخصصین و وکلای با تجربه وکیل دات کام با شماره 02166419012 تماس بگیرید یا می توانید مقالات مجله حقوقی وکیل دات کام را مطالعه نمایید.

منبع :

ضمان چیست ؟

ضامن کیست ؟ 

قوانین ضامن بودن