یکی از جرایم علیه امنیت و آسایش مردم، بغی می‌باشد. در جرم بغی مرتکبین برای براندازی حکومت اقدام می‌کنند. یعنی در برابر حکومت اسلامی، قیام مسلحانه می‌کنند. بنابراین جرم بغی، اقدامی علیه موجودیت حکومت و حاکمیت می‌باشد. در ادامه به بررسی جرم بغی و عناصر قانونی، مادی و روانی آن می‌پردازیم.

عنصر قانونی

عنصر قانونی به این معناست که یک جای قانون آمده باشد که این فعل جرم محسوب‌شده و برای آن مجازات تعیین شده است.
طبق ماده ۲۸۷ قانون مجازات اسلامی، گروهی که در برابر اساس نظام جمهوری اسلامی ایران، قیام مسلحانه کند باغی محسوب می‌شود و در صورت استفاده از سلاح، اعضای آن به مجازات اعدام محکوم می‌گردند.
همچنین طبق ماده ۲۸۸ قانون مجازات اسلامی هرگاه اعضای گروه باغی، قبل از درگیری و استفاده از سلاح، دستگیر شوند، چنانچه سازمان و مرکزیت آن گروه وجود داشته باشد به حبس تعزیری درجه سه و در صورتی که سازمان و مرکزیت آن از بین رفته باشد به حبس تعزیری درجه پنج محکوم می‌شوند.

عنصر مادی

عنصر مادی به سه دسته فاعل، فعل مرتکب و نتیجه تقسیم می‌شود.

فاعل

طبق ماده قانونی، هرکسی می‌تواند فاعل این جرم قرار بگیرد زیرا فاعل دارای ویژگی خاصی نیست.
فاعلین باید بیش از سه نفر و به صورت گروهی باشند، یعنی باید مرکزیت داشته باشند و دارای فرمانده باشند. به زبان ساده مرتکب این جرم عبارت است از گروه یا جمعیتی که تشکیل شده‌اند برای اقدام به قیام مسلحانه در برابر حکومت اسلامی.
وجود مرکزیت به معنای این است که الزاما گروهی منسجم و دارای ریاست باشند که سلسله مراتب در آن رعایت می‌شود.
در ماده حداقل اعضا مشخص نشده است ولی حقوق‌دانان چنین استدلال نموده‌اند که هرجا قانون‌گذار از لفظ گروه استفاده کرده است نظر به تعداد اعضای سه نفر یا بیشتر دارد.

فعل مرتکب

باید به صورت قیام مسلحانه انجام پذیرد و صرف دست بردن به سلاح کفایت می‌کند، یعنی حتما نباید از سلاح استفاده شود. اما طبق ماده اگر از سلاح استفاده کنند به مجازات اعدام محکوم می‌شوند.

عنصر نتیجه

بغی یک جرم مطلق بوده و حتما لازم نیست که نتیجه محقق شود، بنابراین صرف دست بردن به سلاح کفایت می‌کند و ما دنبال نتیجه در این جرم نیستیم.

عنصر روانی

عنصر روانی از دو قسمت سوء‌نیت عام و سوءنیت خاص تشکیل می‌شود.
سوءنیت عام در این جرم دست بردن به سلاح در برابر اساس جمهوری اسلامی می‌باشد و این جرم فاقد سوء‌نیت خاص است زیرا این جرم، یک جرم مطلق می‌باشد. سوء‌نیت خاص یعنی جرم متوجه فرد مشخصی باشد. در جرم بغی چون جرم علیه حکومت اتفاق می‌افتد صرف عمد در کشیدن سلاح برای تحقق جرم کفایت می‌کند.
نکته: اگر شخصی برای مقابله با نظام و به قصد براندازی حکومت و دولت در مجلس بمب‌گذاری کند و در ادامه این عمل صدها نفر جان خود را از دست بدهند، این عمل از حیث قیام مسلحانه در برابر حکومت، بغی محسوب‌شده و از جهت سلاح کشیدن و استفاده از آن محارب و از جهت تاثیر گستره علیه امنیت، افساد فی الارض محسوب می‌شود.

جرم بغی در قیاس با سایر جرایم مشابه

برای جلوگیری از فهم اشتباه بغی در قیاس با جرایم مشابه به مقایسه مختصر آنان می‌پردازیم.

جرم بغی و محاربه

جرم محاربه سلاح‌کشیدن به قصد تعرض به جان، مال یا ناموس مردم و ارعاب آن‌هاست که موجب نا‌امنی می‌شود. اما همانطور که در بغی دیدیم این جرم با قصد مقابله مسلحانه با حکومت تحقق می‌یابد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد محاربه کلیک کنید.

مجازات محارب اعدام، صلب، نفی بلد، قطع دست راست و پای چپ است در حالیکه بغی مجازات اعدام در پی دارد.

جرم بغی و افساد فی الارض

جرم افساد فی الارض مصادیق متعدد را در بر می‌گیرد.

مصادیق افساد فی الارض:

1. جنایت علیه تمامیت جسمانی افراد
2.  جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور
3. اخلال در نظام اقتصادی کشور
4. احراق و تخریب
5.  پخش مواد سمی و میکروبی خطرناک
6. دایر کردن مراکز فساد و فحشا یا معاونت در آن.

این جرایم در صورتی تحت عنوان مفسد فی الارض قرار می‌گیرد که موجب اخلال شدید در نظم عمومی کشور، نا‌امنی، یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی گردد یا سبب اشاعه گسترده فحشا شود. مجازات افساد فی الارض همانند بغی اعدام است. 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص بغی، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون بغی پاسخ دهند .