اقاله عقدی می­‌باشد که به موجب آن، عقدی را که در ابتدا بسته شده است می­‌توان زایل کرد اما این نهاد حقوقی در همه جا کاربرد ندارد و در مواردی قانونا امکان اعمال آن وجود ندارد برای مثال اقاله در عقد نکاح، وقف، ضمانت، ایقاع، اخبار و اقرار راه ندارد. در این مقاله ما را همراهی کنید تا با توضیحات مستثنیات اقاله آشنا شویم.

اقاله چیست ؟

همان­طور که مستحضر هستید، از آن­جایی که افراد معمولا با قصد و همچنین رضایت کامل خود قراردادی را می­‌بندند معمولا بر آن متعهد باقی می‌­مانند.

اما اگر بخواهیم دقیق‌­تر هم بررسی نماییم، گاهی شرایطی پیش می­‌آید که افراد بنا­­بر هر دلیلی امکان دارد که از انجام آن قرارداد پشیمان شوند، بر همین اساس نیز برای چنین شرایطی، مواردی نیز جهت انحلال قراردادها پیش بینی شده است.

در چنین شرایطی، قانون به هر دو طرف قرارداد یعنی متعاقدین، این اجازه را می­‌دهد که به قرارداد بسته شده خاتمه بدهند. یکی از این مواردی که بیان شد، همان اقاله و یا تفاسخ می­‌باشد.

اقاله را می­‌توان همان انحلال قرارداد نامید که با توافقی که میان دو طرف عقد است به وجود می­‌آید.

مستثنیات اقاله

اگر در حالت کلی بخواهیم قراردادها را بررسی نماییم، جالب است بدانید که با توجه به اصل حاکمیت اراده، هیچ­ گونه محدودیت قانونی برای دو اراده‌­ای که قرارداد را به وجود آورده‌­اند، جهت از بین بردن عقد وجود ندارد.

اما با توجه به حفظ نظم عمومی که در قانون پیش­ بینی شده است، انحلال برخی از قراردادها حتی اگر طرفین بر آن توافق هم داشته باشند، میسر نمی‌­باشد و به این عقود، عقود غیر ­قابل اقاله یا عقود اقاله‌ناپذیر می­‌گویند.

مستثنیات اقاله را می­‌توانیم به عقد نکاح، عقد ضمان و همچنین عقد وقف، ایقاع و اقاله اقرار و اخبار محدود نموده و آن‌­ها را در ادامه برایتان شرح بدهیم.

عقد نکاح از مستثنیات اقاله است ؟

ازدواج را می‌­توان از جمله عقودی به شمار آورد که اقاله را به هیچ وجه نمی‌پذیرد.

در واقع موضوع به این شکل است که اگر زن و شوهر تصمیمشان بر این باشد که از همدیگر جدا شوند، باید یک نوع سبب قانونی خاص را دارا باشند.

برهم زدن ازدواج محدود به موارد قانونیست و طرفین باید درخواست خودشان را حتی اگر قرار بر این است که طلاق قوافقی بگیرند، به دادگاه خانواده ارائه بدهند و شرایط قانونی که جهت طلاق تعیین شده است را بگذرانند.

یکی از این شرایط قانونی طلاق، دریافت گواهی عدم امکان سازش می­‌باشد و در نهایت با گذراندن مراحل فوق، می‌­توانند به ثبت طلاق اقدام نمایند.

بنابراین همان­طور که متوجه شدید، با صرف توافق کردن میان دو طرف عقد نکاح و اقاله عقدنامه، ازدواج به هم نمی­‌خورد و باید مراحل طلاق رعایت و انجام شوند.

عقد وقف در اقاله

عقد وقف را می­‌شود به این صورت تعریف نمود که عقدی می‌­باشد که بر اساس آن، یک فردی، مالی را به عنوان هدیه به دیگران می­‌دهد تا از آن مال استفاده نمایند.

افرادی که در این میان عقد وقف به نفع آن­‌ها شکل می­‌گیرد، موقوف علیهم می‌­گویند.

لازم است بدانید که یکی دیگر از مستثنیات اقاله، عقد وقف می­‌باشد و به این صورت است که طرفین قرارداد وقف قادر نمی­‌باشند با تراضی که میان واقف و موقوف علیهم اتفاق می­فتد، عقد وقف را منحل نمایند.

عقد ضمانت استثنای دیگر در اقاله

عقد ضمانت نوعی عقد می‌­باشد که در آن، ضامنی می­‌آید و دینی را که بر فرد دیگری است بر عهده می­‌گیرد.

اگر بخواهیم با ذکر مثال عقد ضمانت را توضیح بدهیم به این صورت است که، فرد الف به ب یک تعهد مالی دارد و در کنار این مورد، فرد ج تعهد مالی الف به ب را تضمین می­‌نماید.

در این حالتی که بیان شد، ج ضامن فرد الف است.

لازم به ذکر است که نحوه شکل گیری این عقد ضمانت به صورتی خاص می‌باشد. پذیرفتن این مورد که عقد ضمانت را بتوانیم با اقاله منحل نماییم، مشکل می­‌باشد و بر اساس این گفتار می­‌توانیم بگوییم که عقد ضمانت یک نوع عقد اقاله‌ناپذیر می­‌باشد.

ایقاع از دیگر مستثنیات اقاله

سوالی که در این جا می­‌توان مطرح نمود این است که آیا ایقاع را می­‌توان مورد اقاله قرار داد؟ و یا به عبارتی دیگر، آیا با استفاده از اقاله می‌توان ایقاع را به هم زد؟

پاسخی که باید به این پرسش داد، منفی می‌­باشد و ایقاع را نمی­‌توان اقاله کرد.

توضیح بیشتر در مورد ایقاع این است که ایقاع با اراده­ یک فرد به وجود می‌آید، در حالی که اقاله به اراده دو طرف نیازمند است.

بنابراین همان طور که مشاهده می‌­فرمایید، چیزی را که با اراده یک نفر به وجود آمده است را چگونه می­‌توان با اراده دو طرف از بین برد و به آن پایان داد؟!

اقرار و اخبار و شرایط اقاله­ آن­‌ها

اقرار و اخبار هم مانند ایقاع هستند و با اراده یک طرف به وجود می­‌آیند و همان مواردی که در رابطه با ایقاع بیان نمودیم در مورد این دو نیز حاکم است.

اقرار نوعی اخبار است نه انشا، بر این اساس فرد اقرارکننده چیزی را به وجود نمی‌­آورد که بتواند آن را اقاله نماید، زیرا فرد از یک امر پنهانی خبر می‌دهد و گفته‌هایش نیز بر آن دلالت دارند. اخبار هم به همین شکل می‌باشد و نمی­‌توان آن‌­ها را مورد اقاله قرار داد.

عناصر موجود در عقد اقاله کدامند ؟

1. وجود یک عقد به عنوان عقد نخست: بر این اساس لازم است توضیح دهیم که اقاله، عقد دوم به شمار می­‌آید که موضوع آن را می­‌توان از بین بردن عقد نخست با توافق و تراضی دو طرف اعلام نماییم و بر طبق این تعاریف می­‌توان اظهار داشت که یکی از عناصر عقد اقاله، وجود عقد نخست می­‌باشد.
2. عقدی که به عنوان عقد نخست شناسایی شده است می­‌بایست از عقود لازم باشد و یا این­که حداقل از یک طرف لازم باشد.
3. وجود موردی به نام تراضی در این عقد لازم است به این صورت که، اسقاط تعهدات ناشی از عقد نخست به تراضی و توافق در عقد دوم یعنی همان اقاله انجام می‌پذیرد.

سوالات متداول

اقاله چیست ؟

اقاله عقدی می­‌باشد که موضوع آن، از بین بردن تمام و یا قسمتی از عقد نخست می‌­باشد که در آن رضایت و توافق و همچنین اراده طرفین شرط می‌باشد.

مستثنیات اقاله کدام‌­ها هستند ؟

عقد نکاح، عقد وقف، عقد ضمانت، ایقاع، اخبار و اقرار.

عناصر موجود در عقد اقاله کدامند ؟

وجود عقدی به عنوان عقد نخست، لازم بودن عقد نخست، وجود تراضی بین طرفین.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص مستثنیات اقاله، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون مستثنیات اقاله پاسخ دهند.