ادله اثبات دعوا چیست؟ قانون‌گذار در روابط اجتماعی و اقتصادی در زندگی روزمره افراد اصل را بر صحت می‌گذارد. به این معنی که اعمال اجتماعی و اقتصادی افراد با یکدیگر درست است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. بنابراین اگر کسی مدعی باشد که فرد دیگری مرتکب تخلفی شده باشد، باید ادعای خود را ثابت کند. اما اثبات یک ادعا در دادگاه تنها با روش‌ها و دلایل که در قانون مشخص‌شده است امکان‌پذیر است. در ادامه به این ادله اثبات دعوا در دادگاه می‌پردازیم.

ادله اثبات دعوا

ادله اثبات دعوا یعنی آن دسته از دلایلی که در قانون مشخص‌شده و طرفین دعوا می‌توانند برای اثبات ادعای خود آن را برای دفاع از خود به دادگاه ارائه کنند. در بیان ساده‌تر اشخاصی که به دادگاه مراجعه می‌کنند و دعوا یا شکایتی را مطرح می‌کنند می‌توانند با به‌کارگیری روش‌های مشخص‌شده در قانون ادعای خود را ثابت کنند و یا از حق خود دفاع کنند.

یعنی شاکی نمی‌تواند برای اثبات ادعای خود در دادگاه از هر دلیلی استفاده کند و تنها می‌تواند از دلایل و مدارکی که قانون مشخص نموده برای اثبات دعا بهره ببرد. در مقابل کسی که از او شکایت شده نیز می‌تواند مدعی ارائه مدارکی شود و دلایل و مدارکی را مطابق قانون به دادگاه ارائه کند که ادله مدعی را بی‌اثر نماید.

تفاوت ادله اثبات دعوا در امور حقوقی و کیفری

لازم به ذکر است که با توجه به این مسئله که موضوع مورد شکایت حقوقی باشد یا کیفری، ادله اثبات متفاوتی برای این دو در قانون تعریف‌شده است. یعنی با توجه به این‌که رسیدگی به شکایت شاکی در صلاحیت دادسرای کیفری باشد و یا شاکی دادخواست حقوقی داشته و به دادگاه عمومی مراجعه نماید؛ قانون ادله‌اثبات متفاوتی را پیش‌بینی کرده است.

بنابراین با توجه به مطالب بیان‌شده طرفین دعوا می‌توانند مطابق با آیین دادرسی مراجع دادگستری و استفاده از ادله‌اثبات دعوا مرتبط با امور حقوقی یا امور کیفری اقدام به احقاق حق، اثبات ادعا و یا دفاع بپردازند. در ادامه راه‌ها و ادله اثبات که در دعاوی کیفری و حقوقی تا حدی باهم متفاوت هستند را معرفی می‌کنیم.

ادله اثبات دعوا مربوط به دعاوی حقوقی

دعاوی حقوقی آن دسته از دعاوی است که در دادگاه عمومی مطرح می‌گردد.‌ این دعاوی معمولاً شامل خسارت‌های وارد شده و جبران آن خسارت می‌شود. به‌عبارت‌دیگر در دادگاه‌های حقوقی شکایات مربوط به جرائم و مجازات‌های آن‌ها بررسی نمی‌شود. همان‌طور که در مطالب بالا اشاره کردیم افراد برای اثبات ادعای خود باید از ادله اثبات دعوا که در قانون مشخص‌شده است استفاده کنند. و این ادله اثبات دعوا در امور حقوقی و کیفری تفاوت دارند.

موارد ادله اثبات‌دعوا در امور حقوقی

• اقرار: به این معنی که شخص که از او شکایت شده است موضوعی که پسرش می‌باشد را به نفع دیگری اقرار یا بیان نماید. با اقرار یکی از طرفین دعوا به زیان خودش دیگر نیازی به ارائه سایر دلایل به دادگاه برای اثبات ادعا نمی‌باشد.
• سند: مهم‌ترین دلیل در شمار ادله اثبات دعوا در دعاوی حقوقی، می‌توان از سند نام برد. هر نوشته‌ای که در دادگاه قابل استناد باشد یعنی دادگاه آن نوشته را به‌عنوان دلیلی برای اثبات ادعا بپذیرد را سند می‌گوییم.
• شهادت: اگر طرفین دعوا نتوانند با استفاده از اقرار و صنعت ادعای خود را ثابت کنند می‌توانند افرادی را به‌عنوان شاهد به دادگاه معرفی کنند. در دعاوی حقوقی شهادت دادن توسط کسی انجام می‌گیرد که به صورت تصادفی یا غیرتصادفی در مورد موضوع دعوای حقوقی مطلع باشد. شاهد در دادگاه حاضر می‌شود و آنچه که دیده یا شنیده بیان می‌کند.
• قسم: یکی از کم کاربردترین ادله اثبات دعوا قسم یا سوگند می‌باشد. این دلیل زمانی به کار می‌رود که معمولاً هیچ راهی برای اثبات ادعا وجود نداشته باشد. و جهت پایان دادن به اختلاف از این دلیل استفاده می‌شود. قسم به این ترتیب است که با نبود دلایل کافی از طرف مدعی برای اثبات ادعایش و همچنین انکار طرف مقابل نسبت به ادعای مطرح شده، مدعی از دادگاه تقاضای سوگند شخص منکر را می‌کند.
• امارات قضایی: امارت قضایی جزئی از ادله اثبات دعوا در دعاوی حقوقی به حساب نمی‌آید. اما وجود امارات به قاضی کمک می‌کند که موضوع مورد شکایت را بهتر بفهمد و بر تصمیم‌گیری و صدور رای قاضی تأثیرگذار است. امارات قضایی شامل مواردی مانند نظر کارشناس یا تحقیق معاینه محلی و… می‌شود.

ادله اثبات دعوا مربوط به دعاوی کیفری

مقصود از دعوای کیفری آن دسته از دعاوی هستند که علت وقوع جرم ایجاد شده‌اند. این دعاوی در دادسراها یا دادگاه‌های کیفری طرح می‌گردند. ادله اثبات دعوا در دعاوی حقوقی و دعاوی کیفری باهم متفاوت هستند. روش‌هایی که به واسطه آن اثبات جرم انجام می‌گیرد و یا روش‌های مورداستفاده متهم برای دفاع از خود در دعاوی کیفری، همه در قانون آیین دادرسی کیفری شرح داده‌شده است.

برای آشنایی با شرایط حضور در دادگاه کیفری کلیک کنید.

موارد ادله‌اثبات جرم و ادله اثبات دعوا در دعاوی کیفری

• اقرار: ازجمله ادله اثبات دعوا که در دعاوی حقوقی و دعاوی کیفری مشترک می‌باشد اقرار است. بدین ترتیب که متهم یا مرتکب جرم با خواست خودش ارتکاب به جرم را اعلام و اقرار می‌کند.
• شهادت: کسانی به غیر از طرفین دعوا که شاهد رخ دادن یا ندادن جرم توسط متهم بوده‌اند و یا اینکه از هر موضوع دیگری که مرتبط با جرم باشد مطلع هستند. این افراد می‌توانند به عنوان شاهد در دعاوی کیفری به حضور در دادگاه برسند و اطلاعات خود را بیان نمایند. شهادت نیز در دعاوی کیفری و در دعاوی حقوقی مشترک می‌باشد.
• سوگند: قسم یا سوگند در دعاوی کیفری به این منظور انجام می‌گیرد که فرد قسم بخورد (بسته به دین خودش) که حقیقت را بیان کند. ادای قسم در دادگاه‌های کیفری دارای شرایط خاصی می‌باشد.
• علم قاضی: قاضی دادگاه با توجه به مستندات و مدارکی که به وی ارائه شده است در مورد نحوه رخ دادن جرم و دعوای مطرح‌شده به یقین برسد. بدین ترتیب قاضی می‌تواند بر اساس یقین خود حکم صادر نماید. مواردی که می‌تواند به قاضی در یقین یافتن کمک کند نظر کارشناسان، تحقیقات محلی، اظهارات مطلع، گزارش ضابطان دادگستری مثل پلیس و غیره می‌باشد.

سؤالات متداول